MCH in coronatijden: rewind en fast forward
Een pandemie heeft een wereldwijd web
over onze aardbol gespannen. We kunnen er niet aan ontsnappen. MCH heeft de
meest acute fase van COVID-19-pandemie intens beleefd en een weg gezocht om met
de vele veranderingen om te gaan en zo huisartsen en hun patiënten te
ondersteunen.
De richtlijnen van de overheid
met betrekking tot covid-19 veranderden drastisch de manier waarop we
onze zorg in MCH organiseerden. Op enkele dagen tijd hebben
we in sneltempo heel wat aspecten van onze werking moeten
herorganiseren. Als we terugkijken op deze woelige periode, zijn we erin
geslaagd om het op zeer korte termijn over een andere boeg te gooien en ons te heroriënteren.
Terwijl de ziekenhuizen en
eerstelijnszorgverleners aan de frontlinie stonden in de bestrijding van het
coronavirus, beleefde MCH de covid-periode vanop de zijlijn. Onrechtstreeks
kende de MCH-werking wel een grote impact. In de
piekperiode van de covid-19 pandemie concentreerden we ons op de logistieke
verdeling van beschermings- en afnamemateriaal, de ondersteuning van de pre- en
post-analytische fase van covid-19-screening en subacute zorgverlening. Met een
veel kleinere bezetting dan we gewend waren, maar met des te grotere ‘drive’ om
ervoor te gaan, hebben we geprobeerd om zo goed mogelijk oplossingen te bieden
en de prangende noden te beantwoorden.
Subacute zorgverlening
Met
de afkondiging van het noodplan huisartsgeneeskunde en het verbod op electieve
zorg, werd het garanderen van de toegankelijkheid van zorgverlening voor de
patiënten die er nood aan hadden, een grote bekommernis. . Het was even zoeken
hoe wij als organisatie – die onrechtstreeks met COVID-19 in aanrekening kwam–
onze rol, d.i. ondersteuning van huisartsen en de patiënten konden blijven waar
maken. Samen met de MCH-specialisten werd het teleconsult en intercollegiaal
overleg opgestart om huisartsen zo snel en
kwalitatief specialistisch advies te verlenen. Ondertussen beantwoordden de
onthaalmedewerkers een niet-aflatende stroom aan telefoontjes van patiënten, op zoek naar informatie en houvast. Er werd
geprobeerd om voor alle bekommernissen van patiënten een oplossing te
vinden.
Door
onzekerheid over wanneer de niet-urgente raadplegingen opnieuw zouden kunnen
plaats vinden en over de dringendheid van de medische vragen kregen de medisch
secretaressen een moeilijke opdracht. Christa Vanderlinden vertelt: “De telefoons
begonnen op openingstijd en gingen onaflatend door totsluitingstijd . Het gevoel dat ik in deze tijd een
waardevolle bijdrage kon leveren, gaf me de energie om door te gaan, elke dag
opnieuw. De eerste dagen werken in een zo goed als leeg MCH gaf me een gevoel
van onwezenlijkheid. De stilte na de bom die insloeg brak mijn hart. Snel
maakte dit gevoel plaats om ervoor te gaan. Mijn positieve kijk alsook de
positieve feedback van patiënten, artsen, collega’s en directie gaven me de
nodige kracht om door te zetten.” Parallel werden de
poliklinieken gereorganiseerd om op een coronaveilige manier subacute
zorgverlening te verlenen.
Logistieke verdeling van beschermings- en afnamemateriaal
Ons
pick-upteam herorganiseerde tijdelijk haar ophaalrondes en bleef zo bij de
huisartsen langskomen om labostalen op te halen. Er ontstond een enorme
vraag naar persoonlijke beschermings- en afnamematerialen. Via ons subregionaal
logistiek systeem, wat in eerste instantie wordt gebruikt om stalen bij
zorgverleners op te halen, konden we tegemoet komen aan de vele vragen voor
verdeling van COVID-19-specifieke materialen door MCH en via MCH. Verschillende
organisaties (stad Leuven, eerstelijnszones, huisartsenkringen, …) deden beroep
op het uitgebouwde logistiek systeem van MCH om materialen te verdelen bij huisartsen,
in triageposten, woonzorgcentra, vroedvrouwen,…. Er werd ook centraal
informatie gedeeld aan eerstelijnszorgverleners die wanhopig zochten naar
kanalen waar ze materialen konden verkrijgen. Dankzij deze samenwerking konden
mooie initiatieven groeien.
Pre- & post-analytische fase COVID-19-PCR
De
aanvragen voor covid-19-testen stegen exponentieel. De test wordt op dit moment
niet in het MCH-labo uitgevoerd, maar in het proces van de screening speelt ons
labo een belangrijke rol in de ondersteuning van de pre- en post-analytische
fase. Deze onbezoldige ondersteuning omvat o.a. de staalophaling
en de aanlevering van afnamemateriaal. Daarnaast wordt door de klinisch
biologen advies gegeven aan zorgverleners omtrent de covid-19-testafname, de teststrategie,
het interpreteren van resultaten, het correcte gebruik van beschermende
materialen, screeningsindicaties…. De verdeling van COVID-wissers aan
huisartsen blijft een niet-evidente opdracht door de continue
bevoorradingsproblemen. Tijdens de post-analytische fase worden de resultaten opgevolgd, gerapporteerd en
doorgestuurd naar het medisch dossier van de huisarts.
Er gebeurden ook bijzondere dingen
Naast
spanning, angst en onzekerheid bracht het coronavirus nieuwe samenwerkingsverbanden,
een immense betrokkenheid en een ongeziene
flexibiliteit. Algemeen directeur, Dorien De Ryck vertelt: “Het was een zeer intense
periode, maar we hebben een topteam dat aan de kar trekt. Het gevoel om te
kunnen rekenen op een team dat je blindelings vertrouwt, geeft veel energie. De
wendbaarheid die onze medewerkers getoond hebben, is bewonderingswaardig. Veranderingsprocessen
werden nog nooit zo snel verwezenlijkt. Het was vaak lastig. We voelden ons een
koorddanser, continu zoekend naar een fragiel evenwicht tussen stress, angst en
verder doorzetten. Vaak waren we de sandwich, geplet tussen de verwachtingen
van huisartsen, specialisten en patiënten en de realiteiten die daarom geregeld
niet aan de verwachtingen konden beantwoorden, zoals ondermeer bij de covid
screening. Sommige momenten beleefden we als calimero. In de
crisisperiode waar alle aandacht terecht gingen naar het onder controle houden
van de ziekenhuisopnames en capaciteit van intensieve zorg, zaten wij als
zorginstelling en heel wat andere eerstelijns- en welzijnsspelers in een
underdogpositie, zoekend naar informatie, kanalen om aan persoonlijke beschermingsmaterialen
te geraken of naar een kader om in verder te werken. Bovenal bleven we de
krachtpatser, moedig en gedreven om er tegenaan te gaan. Onze collega’s op de
werkvloer zijn dan ook van goudwaarde.”
We zijn er tot nu toe in geslaagd om
veilig met veel enthousiasme verder aan de slag te gaan. Directiesecretaresse,
Magda Dewit vertelt: “Deel uitmaken van een groep die zich inzet voor de weder
opstart van onze organisatie en mee nadenken over de praktische uitvoering van
de opgelegde maatregelen motiveert me om deze uitdagingen aan te gaan. De teamgeest
en de appreciatie hiervoor te mogen ondervinden, overtuigen me om er elke
dag opnieuw voluit tegenaan te gaan.”
De
omstandigheden gedurende deze COVID-periode waren niet vanzelfsprekend. Beleidscoordinator,
Kathleen Lacluyse, beschrijft: “we kijken samen terug op een bevreemdende,
adrenaline-creërende, hallucinante periode, die niemand had kunnen voorspellen
en waar geen scenario’s voor klaar stonden. We leerden dat met een sterk team
veel werk verzet kan worden en dat met gebundelde creativiteit het onmogelijke
soms mogelijk wordt. Ging alles perfect? Verre van. Hebben we veel geleerd?
Zeker weten. Zijn we fier op onze huisartsen die tijdens deze crisis al het
mogelijke gedaan hebben om de best mogelijke zorg te bieden aan hun patiënten?
Meer dan we kunnen onder woorden brengen.
Heeft
het ons engagement versterkt om ervoor te blijven gaan? Meer dan ooit…”
Business as un-usual
Keren we na de coronacrisis terug naar “business as
usual”? In geen geval. We hebben een richting ingeslagen naar een nieuw
normaal. We trekken belangrijke lessen uit deze periode en zien het als een
kans om de best practices om te zetten in duurzame werkwijzes en om de
blootgelegde hiaten te dichten. We kunnen nog meer connectie zoeken met
verschillende zorgpartners en betere taakafspraken maken. We kijken hoe we
versneld slimme vernieuwing kunnen introduceren. De boog blijft gespannen met
de opening van een testcentrum voor covid-screening in MCH Wezembeek-Oppem en
de uitrol van het in-huis aanbieden van de covid-PCR-test.
We hopen dat ook de beleidsmakers beseffen dat het anders
kan én moet. Dat ze een duidelijk en eenduidig kader scheppen waarbinnen de
gezondheidszorg nog beter kan werken, dat ze ook kleinschalige innovatie
stimuleren en ons, calimero’s, niet vergeten.
Het is duidelijk dat het einde van de marathon nog niet in zicht is. De eerste grote storm is gaan liggen, maar we staan nog steeds voor een onzekere en turbulente periode. We kijken vooruit en bouwen verder op woelig water, maar nu is het even tijd om wat gas terug te nemen, bij te tanken en te genieten van een fijne zomer.
#mchsamenvoorzorg